Jak składać życzenia w Boże Narodzenie?
Życzenia z okazji Bożego Narodzenia to jedna wielka pułapka składająca się z wielkich liter. Gdzie trzeba je zastosować, a gdzie lepiej ich unikać?
Mikołajki czy mikołajki
Szóstego grudnia obchodzimy mikołajki. To nazwa obrzędu i dlatego zapisujemy go małą literą. Z tego samego powodu obchodzimy andrzejki i walentynki, nie zaś Andrzejki i Walentynki.
Święta Bożego Narodzenia
Oto, jak wypadła ankieta na Instagramie:
- Wesołych/Spokojnych Świąt – 24% głosów
- wesołych/spokojnych świąt – 32% głosów
- wesołych/spokojnych Świąt – 44% głosów
Dlaczego zapis wielkimi literami w pierwszej odpowiedzi jest nieprawidłowy?
Przymiotników nie zapisujemy wielką literą – dlatego pierwsza wersja (z „Wesołych/Spokojnych”) jest nieprawidłowa.
Nazwy świąt zapisujemy wielką literą. ALE: nazwą jest tylko „Boże Narodzenie”. Słowo „święto” to wyraz pospolity, więc zapisujemy małą literą.
Poprawne wersje: wesołych/spokojnych świąt Bożego Narodzenia, wesołych/spokojnych świąt, wesołego/spokojnego Bożego Narodzenia.
Boże Narodzenie: życzenia według Poradni PWN
Jeśli zajrzysz do poradni, znajdziesz tam poradę profesora Bralczyka, który twierdzi, że:
„Słowo święta w rytualnych tekstach pozdrowień pojawiać się zwykło z wielkim Ś i niech tak pozostanie. Zatem i z okazji Świąt… (bez zaznaczania, jakich) i wesołych Świąt (a nawet Wesołych Świąt) możemy życzyć”.
Nie jestem profesorem Bralczykiem, ale słowniki w tej kwestii są jednoznaczne – taki zapis nie jest dopuszczalny. Ludzie popełniają mnóstwo błędów – to normalne. Ale nie możemy usprawiedliwiać błędnych zapisów przyzwyczajeniem ludzi (tzw. uzusem), bo za chwilę okaże się, że „poszłem do sklepu” jest prawidłowe.
Dlatego opinia profesora Bralczyka jest tylko tym – opinią.
Skąd to przyzwolenie językoznawcy? Mam swoją teorię, ale o tym innym razem.
Wigilia czy wigilia
Kiedy mówimy o 24 grudnia, czyli dniu przed Bożym Narodzeniem, zapisujemy go wielką literą – Wigilia.
Kiedy chodzi nam o kolację wigilijną – zapisujemy ją małą literą – wigilia.
Pamiętaj również, że wigilia to dzień poprzedzający jakieś święto – niekoniecznie akurat Boże Narodzenie.
Sylwester czy sylwester
Tutaj mamy podobną sytuację, co w przypadku mikołajek. To nazwa zabawy – zapisujemy ją małą literą. Obchodzimy/świętujemy sylwestra, życzymy hucznego sylwestra.
Nowy Rok czy nowy rok
Oto, jak wypadła ankieta na Instagramie:
- Szczęśliwego Nowego Roku – 15%
- szczęśliwego Nowego Roku – 52%
- szczęśliwego nowego roku – 33%
Jeśli chodzi o pierwszą wersję, to analogicznie jak przy świętach – przymiotników nie zapisujemy wielką literą.
A co do pozostałych – sprawa jest bardzo prosta. Nowy Rok to nazwa święta, które przypada 1 stycznia. A nowy rok to okres od 1 stycznia do 31 grudnia.
Dlatego: jeśli chcesz życzyć komuś udanego nadchodzącego 1 stycznia, życz mu szczęśliwego Nowego Roku. Ale jeśli chcesz mu życzyć udanego nadchodzącego roku, życz mu szczęśliwego nowego roku.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że rozwiałam wszelkie wątpliwości. Jeśli coś pominęłam lub coś jest dalej niejasne, zostaw mi komentarz!
Źródła:
- Ł. Mackiewicz, 497 błędów, Elbląg 2019, s. 73–74.
- Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2004, t. Q–Ż. s. 1126, s. 1302.
- https://sjp.pwn.pl/zasady/106-20-7-Nazwy-obrzedow-zabaw-i-zwyczajow;629428.html
- https://sjp.pwn.pl/zasady/70-Nazwy-swiat-i-dni-swiatecznych-w-odroznieniu-od-ich-nazw-opisowych;629388
- https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/swieta-czy-Swieta;1829.html
- https://sjp.pwn.pl/szukaj/wigilia.html
- https://wsjp.pl/haslo/do_druku/23194/wigilia